Machines in de industrie worden sneller, processen slimmer en de druk om efficiënt te produceren neemt toe. Er is steeds meer samenwerking tussen mens en machine (Industrie 5.0), wat nieuwe risico’s met zich meebrengt. Veilig werken betekent in de industrie op de eerste plaats het voorkomen van fysieke schade en lichamelijk letsel. Maar ook digitale dreigingen nemen toe.
Industrie 5.0 vraagt om veiligheid 5.0
Van explosiegevaar tot cyberaanvallen – dit zijn de risico’s en wat je eraan kunt doen.
Persoonlijke en financiële gevolgen
Volgens het CBS vinden er jaarlijks 425 ernstige ongevallen met machines plaats. Dat is 22% van alle arbeidsongevallen. 40% ontstaat tijdens schoonmaak en onderhoud van machines, 58% bij normale bediening, Bij machine-ongevallen leidt 70% tot blijvend letsel, waaronder amputaties. Door explosie-ongevallen is jaarlijks één dode te betreuren in ons land.
Los van de lichamelijke en emotionele gevolgen bij slachtoffers en collega's om hen heen, is het goed om te beseffen dat ongevallen óók financieel grote consequenties hebben. Een licht ongeval kost gemiddeld 1.000-5.000 euro per incident. Bij ernstige ongevallen kan dit oplopen tot wel 20.000- 120.000 euro per incident. En bij dodelijke ongevallen moet je denken aan 1.000.000 euro per incident.
Dit zijn directe en indirecte kosten zoals ziekteverzuim, langdurig, productieverlies, vervangingskosten, stilstand machines, boetes en juridische kosten, en reputatieschade.
Machineverordening (EU 2023/1230)
Vanaf 20 januari 2027 is de nieuwe Machineverordening volledig van toepassing. Deze bevat veiligheids- en gezondheidseisen waaraan producten moeten voldoen en vervangt na een overgangsperiode de huidige Machinerichtlijn. De verordening bevat nieuwe eisen voor onder andere machine learning, cybersecurity en software. Tijdens Beurs Smart Industry op 24 september 2025 en de training Machineveiligheid van TU Campus op 30 oktober 2025 wordt hier uiteraard aandacht aan besteed.
‘Nieuwe Machineverordening pas in 2027? Waarom wachten?’
Paul Hoogerkamp over tijdens Beurs Smart industry 2025 veiligheid, verantwoordelijkheid en Europese regelgeving.
Veelvoorkomende risico’s in de industrie
Stoffen als meel, poederlak, aluminiumstof of gassen kunnen bij menging met lucht explosief zijn. Een kleine vonk, bijvoorbeeld door statische elektriciteit, is dan voldoende voor een zware explosie. Explosieveilig ontwerpen, aarden van installaties en het beperken van stofvorming zijn cruciale preventieve maatregelen.
Bij werkzaamheden op hoogte (denk aan silo’s, installaties, magazijnstellingen) is valgevaar één van de grootste oorzaken van ernstig letsel. Valbeveiliging zoals hekwerken, harnassen en veilige toegangsmiddelen zijn essentieel, net als training in veilig werken op hoogte.
Machines met draaiende delen, transportsystemen of robots kunnen leiden tot beknelling van ledematen. Goed afschermen, noodstopvoorzieningen en lock-out/tag-out procedures helpen om dit risico te minimaliseren.
Lawaaiige omgevingen kunnen leiden tot gehoorschade en vermoeidheid. Gehoorbescherming alleen is niet genoeg. Bronaanpak (stillere machines), geluidsisolatie en blootstellingsmetingen zijn ook nodig.
In omgevingen met ovens, laswerkzaamheden of chemische processen liggen brand en hitteletsel op de loer. Brandwerende kleding, blusmiddelen, detectiesystemen en veilige werkprocedures zijn onmisbaar.
Chemische dampen, vluchtige stoffen of bijtende middelen kunnen schadelijk zijn voor huid, ogen of longen. Een juiste opslag, ventilatie, persoonlijke beschermingsmiddelen en duidelijke etikettering zijn vereist.
Herhaald tillen, duwen, draaien of een verkeerde werkhouding kunnen leiden tot RSI en rugklachten. Ergonomische werkplekinrichting, hulpmiddelen en afwisseling in taken verlagen deze belasting.
Productiedruk, ploegendiensten en een hoge werkdruk kunnen stress veroorzaken. Heldere communicatie, roosterbeleid en aandacht voor mentale gezondheid dragen bij aan duurzame inzetbaarheid.
Moderne productielijnen zijn steeds vaker verbonden met netwerken. Dat vergroot de kans op cyberaanvallen. Regelmatig updaten van systemen, netwerksegmentatie, toegangsbeheer en training van medewerkers zijn hierbij cruciaal.
Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
Veilig produceren begint bij bewustwording. Van operators tot ICT-specialisten: iedereen speelt een rol. Bedrijven die veiligheid structureel verankeren in hun beleid en cultuur, profiteren niet alleen van minder incidenten, maar ook van hogere productiviteit, minder verzuim en een beter imago.
Zorg voor heldere veiligheidsinstructies, blijf trainen en toets regelmatig of procedures nog werken in de praktijk. En vergeet niet: ook een goed beveiligd netwerk hoort tegenwoordig bij een veilige fabriek.
Training Machineveiligheid bij TU Campus
Werken met machines brengt risico’s met zich mee. Daarom is het belangrijk veel aandacht te besteden aan machineveiligheid. Machines moeten voldoen aan verschillende Europese richtlijnen. Dat geldt ook wanneer er aanpassingen worden gedaan of wanneer verschillende machines aan elkaar gekoppeld worden.
Na het volgen van de training Machineveiligheid in één dag heb je kennis van de wet- en regelgeving omtrent machineveiligheid en ben je in staat de toetsing ‘essentiële veiligheids- en gezondheidseisen’ toe te passen. Je hebt inzicht in het proces van CE-markeren, begrijpt de relevantie van risicobeoordelingen en weet wat er bedoeld wordt met begrippen zoals MTTFd, B10d en PFHd.
30 oktober, Utrecht
Meer informatie
Wil je meer weten over veilig werken in de industrie? Reserveer een plek bij de training Machineveiligheid. Bezoek de presentatie van Paul Hoogerkamp tijdens Beurs Smart Industry op 24 september. Of neem contact op met je industrievertegenwoordiger van Technische Unie.
