Hoe maak ik snel een warmteverliesberekening in de offertefase?

In de verwarmingssector gebruiken we nog steeds vaak vuistregels. Er wordt dan gerekend met bijvoorbeeld:

• 40 W/m² voor een nieuwbouw woning
• 75 W/m² voor een woning van rond het jaar 2000
• 160 W/m² voor een woning van rond het jaar 1970

Voor een woning van rond het jaar 2000 van 170 m² krijg je dan 170 x 75 = 12750 W = 12.75 kW

Het probleem met dit type berekening is dat er met te weinig rekening gehouden wordt. Enkele voorbeelden:

• Is het een tussenwoning, hoekwoning of vrijstaande woning?
• Heeft het gebouw grote of kleine ramen?
• Zijn er recent renovaties uitgevoerd?
• Hoeveel procent van het gebouwvolume wordt door de bewoners verwarmd?

Omdat er veel onbekende factoren zijn, wordt er altijd een grote veiligheidsmarge in rekening gebracht in dit soort berekeningen. Met andere woorden: je berekent eigenlijk altijd een te groot vermogen. Dit heeft altijd goed gewerkt zolang er met cv-ketels verwarmd werd. Deze kunnen immers moduleren tussen een groot vermogensbereik van bijvoorbeeld 24 kW tot 4 kW.

Kortom: een cv-ketel kan moeiteloos alle vermogens tussen 24 kW en 4 kW. leveren. Lage temperatuur verwarmingssystemen zoals warmtepompen kunnen dit niet. Ze kunnen niet zulke hoge vermogens leveren. Ook het modulatiebereik is veel kleiner. Daarom is het voor dit soort systemen veel belangrijker om een accurate berekening te maken, zelfs al in offertefase.

Voor bestaande woningen kan er een berekening gemaakt worden op basis van het verbruik van de bewoners. Het principe van zo’n berekening werkt als volgt:

• Bewoners hebben een verbruik van bijvoorbeeld 2.000 m³ gas. Hier zit dan 2.000 x 9.75 = 19.500 kWh energie in.
• Er zijn 4 bewoners en voor elke bewoner trekken we hier 1.000 kWh vanaf voor de productie van warm tapwater en zo komen we op 19.500 – 4.000 = 15.500 kWh.
• We schatten het aantal draaiuren (= uren dat de verwarming aanstaat) in op 1.500 uur. Dit cijfer is afhankelijk van de kwaliteit van de woning en kan variëren tussen de 1.000 en 3.000 uren per jaar.
• Voor de berekening van het nodige vermogen stellen we dan: 15.500 kWh / 1500 uur = 10.33 kW
• Dit is eerder een gemiddelde van het nodige vermogen en mits we het vermogen op het koudste moment van het jaar nodig hebben, nemen we hier voor de zekerheid nog een marge van 10% op. 
  

Zo komen we uit op 10.33 x 1.1 = 11.36 kW. 

Het maken van deze soort berekening heeft enkele voordelen:

• Indien het verbruik gekend is, kan de berekening snel uitgevoerd worden.
• In het gekende verbruik zit de impact van de kwaliteit van het gebouw (betere isolatie = minder verbruik), de afmetingen (groter gebouw = meer verbruik) en de verbruiksgewoonten van de bewoners.

De berekening heeft ook enkele nadelen:

• Deze berekening kan enkel uitgevoerd worden indien dezelfde bewoners in het gebouw blijven wonen. Je kunt niet het verbruik van de vorige bewoners gebruiken als er nieuwe bewoners met mogelijk andere verbruiksgewoonten in het gebouw komen wonen.
• Als het gebouw beter geïsoleerd wordt, kun je het verbruik van voor de renovatie niet gebruiken om het nodige vermogen na de renovatie in te schatten.
• Het aantal draaiuren is moeilijk in te schatten.

Meestal kom je met dit soort berekeningen op een lager nodig vermogen uit dan met een traditionele warmteverliesberekening.
In de traditionele warmteverliesberekening wordt er immers van uit gegaan dat het volledige volume van het gebouw opgewarmd moet kunnen worden als het buiten -10°C is.

In werkelijkheid gaan mensen nooit het volledige volume van het gebouw opwarmen. Hoe zuiniger de bewoners verwarmen, hoe lager het nodige vermogen is als je een berekening maakt op basis van het gekend verbruik.

In Heat-Box (maak hieronder een gratis account aan) kun je deze berekening ook zelf maken. In de Heat-Box berekening wordt dit nog gedetailleerder berekend en wordt het gekend verbruik verdeeld over alle draaiuren en wordt er gekeken welk vermogen nodig is op het koudste moment van het jaar.

Als er geen gekend verbruik is, kun je ook werken op basis van gegevens die openbaar beschikbaar zijn. In databases van de overheid kan bijvoorbeeld opgezocht worden wat het bouwjaar en het vloeroppervlak is van elke woning in Nederland. Op basis van het bouwjaar kan dan ingeschat worden welke isolatiematerialen er ongeveer gebruikt zijn en als je rekening houdt met enkele andere gegevens van het gebouw (type gebouw, thermische massa, type ventilatiesysteem etc.) kun je op basis hiervan een goede inschatting maken van het nodige vermogen.

In alle berekeningen die we tot nu toe besproken hebben, hebben we berekeningen gemaakt op gebouwniveau. Deze worden gebruikt voor de dimensionering van een aardgasketel of warmtepomp. Voor de dimensionering van een radiator of vloerverwarming moet er echter een berekening gemaakt worden op ruimteniveau.

Hiervoor kun je dezelfde vuistregels gebruiken als hierboven besproken. Voor een ruimte van 20 m² heb je dan bijvoorbeeld 20 x 75 = 1500 W nodig. Zoals hierboven al besproken zal deze manier van rekenen in de meeste gevallen zorgen voor een te hoog vermogen.

Om dit meer in detail te berekenen moet er gebruik gemaakt worden van een ruimte per ruimte-warmteverliesberekening. Hierin wordt rekening gehouden met de grootte van de ruimte, de verliesoppervlakten en de gebruikte isolatie. In Heat-Box kun je hiervoor gebruik maken van de 'EASY berekening' op ruimteniveau. Deze berekening is relatief eenvoudig in gebruik en geeft je snel een resultaat. Je kunt in de berekening verder ook de gewenste radiatoren en vloerverwarming selecteren.