Warmtepompklaar? Hoe kom je daar achter bij een bestaande woning?

Door Technische Unie
22 juli 2024
Technische Unie

Steeds meer mensen willen hun woning verduurzamen door minder of geen gas meer te verbruiken. Maar hoe pak je dat nu het beste aan en wanneer kun je met een warmtepomp verwarmen?

Stappen om te verduurzamen

De meest voor de hand liggende stappen om te verduurzamen zijn de volgende:

  1. De woning beter isoleren waar mogelijk. Ramen vervangen en daken/muren beter isoleren. In deze stap is het ook belangrijk om na te denken over ventilatie en ervoor te zorgen dat vochtige lucht voldoende afgevoerd wordt om schimmelvorming te vermijden.
  2. PV-installatie plaatsen.
  3. Oude cv-ketel vervangen door een warmtepomp.

Het probleem met deze stappen is dat de eerste stap, het voorzien van extra isolatie, complex en tijdrovend is. Als een woning extra geïsoleerd wordt, zijn delen van de woning mogelijk tijdelijk onbewoonbaar en daar zien mensen tegenop. In veel gevallen wordt de eerste stap dus overgeslagen of maar deels gedaan.

In dit artikel stellen we daarom de vraag hoe je er achter komt of een woning warmtepompklaar is, ook als er maar beperkt of niet extra geïsoleerd wordt.

Verschillende types warmtepompen

Het is belangrijk om te kijken naar welke verschillende types warmtepompen er bestaan. Zo kun je kiezen uit:

  • Hybride warmtepompen: dit zijn warmtepompen die samenwerken met de cv-ketel. In de zomer, herfst en lente kan de warmtepomp alleen werken, maar als het te koud wordt springt de cv-ketel bij of neemt die helemaal over. Ook wordt de cv-ketel vaak nog gebruikt voor het tapwater.
  • All-electric warmtepompen: deze warmtepompen voorzien een woning het gehele jaar van warmte en warm tapwater. Op heel koude dagen zou er een elektrisch verwarmingselement bij kunnen springen, maar dit moet beperkt worden tot minder dan 3% van de tijd. In dit type warmtepomp heb je alleen maar stroom nodig om te verwarmen.

Verder zijn er ook nog verschillen tussen lucht/water- en bodem/water warmtepompen, maar in bestaande woningen wordt bijna altijd met lucht/water warmtepompen gewerkt, dus daar gaan we in dit artikel vanuit. 

Hoe weet je of all-electric een mogelijkheid is?

Om te werken met een all-electric warmtepomp zijn er twee dingen die belangrijk zijn:

  1. Lage temperatuur verwarming is vereist. Het liefst onder de 45°C kunnen verwarmen.
  2. Het nodige verwarmingsvermogen ligt onder de 10-12 kW.

Lage temperatuur verwarming

In een verwarmingssysteem stroomt er opgewarmd water naar de radiatoren of de vloerverwarming. Hoe lager de watertemperatuur, hoe efficiënter een warmtepomp werkt. Bij vloerverwarming ligt de watertemperatuur rond de 35°C. Daarom spreken we van lage temperatuur verwarming.

Bij oudere radiatoren ligt dit eerder rond de 75°C. Dit heet hoge temperatuur verwarming. Als je door deze oude radiatoren nu water van 45°C laat stromen, wordt er in de meeste gevallen niet genoeg warmte afgegeven. Je krijgt dan de woning niet warm. Dit is ook een goede test om uit te voeren in een woning die met radiatoren verwarmd wordt. Verlaag in de winter de aanvoertemperatuur naar 45°C en kijk of je het comfortabel warm krijgt. Indien dat het geval is, kun je inderdaad verwarmen op met een lage temperatuur, ook met de bestaande radiatoren.

In veel gevallen is dit helaas niet het geval. Dan zijn er twee mogelijke oplossingen:

  1. De bestaande radiatoren vervangen door grotere radiatoren die meer warmte afgeven, met een lage temperatuur. 
  2. De radiatoren vervangen door convectoren. Dit zijn radiatoren waar kleine ventilatoren ingebouwd zijn die lucht blazen over de radiator. Hierdoor kan er ook bij een lage watertemperatuur veel warmte afgegeven worden. Het voordeel hiervan is dat convectoren niet veel groter zijn dan radiatoren. Een mogelijk nadeel is dat de ventilatoren geluid maken. Dit is overigens wel beperkt en normaal gesproken niet storend. 

In beide oplossingen stroomt er een groter volume water naar de radiatoren/convectoren dan eerder het geval was. Belangrijk is dat er gecontroleerd wordt dat de bestaande waterleidingen dit grotere volume aankunnen.

Er zijn ook hoge temperatuur warmtepompen op de markt. Deze kunnen water aanmaken op hogere temperaturen, maar de efficiëntie van deze systemen is altijd veel lager en daarom gaan we niet verder in op deze systemen in dit artikel.

Benodigd verwarmingsvermogen

Een warmtepomp kan een bepaald vermogen leveren bij een bepaalde buitentemperatuur en watertemperatuur. Zo spreken we bijvoorbeeld over 10kW bij A2/W35. Dit wil zeggen dat de warmtepomp 10 kW kan leveren bij een 'Air' temperatuur of buitentemperatuur van 2°C en een 'Water' temperatuur van 35°C. Diezelfde warmtepomp kan dan bijvoorbeeld bij A-7/W35 maar 7.5 kW leveren. In Nederland wordt het nodige verwarmingsvermogen echter altijd bepaald bij een buitentemperatuur van -10°C. In het vervolg van dit artikel gaan we dus uit van een benodigd vermogen bij -10°C.

Warmtepompen die meer dan 10-12 kW (bij -10°C) moeten kunnen leveren worden al snel duurder. Dit verschilt een beetje per merk, maar als je voor een all-electric oplossing wil gaan, is het een goede regel om onder de 10-12 kW te blijven. Een all-electric warmtepomp kan meer dan 10-12 kW leveren, maar dan wordt de installatie snel duurder en dan kun je dus beter kiezen voor een hybride warmtepomp.

Vuistregels

Het bepalen van het nodige verwarmingsvermogen wordt soms gedaan aan de hand van eenvoudige vuistregels. Hiermee wordt het nodige verwarmingsvermogen echter in veel gevallen overschat en het is belangrijk om dit zo juist mogelijk te bepalen. Dit kun je zelf doen in Heat-Box en hier kun je bijvoorbeeld een berekening maken op basis van een gekend verbruik of op basis van een adres.

Meer informatie over het gebruik van Heat-Box vind je hier

Conclusie

Het meest optimale scenario is dat je de woning eerst zo goed mogelijk isoleert en dan de warmtepomp plaatst. Dit is echter niet altijd mogelijk. Kies je dan alsnog voor een all-electric oplossing? Dan is het belangrijk om eerst te controleren of de woning met een lage temperatuur goed warm wordt én het nodige verwarmingsvermogen niet te hoog is. Anders is de keuze voor een hybride warmtepomp beter. 

In de meeste gevallen verwarm je met een hybride warmtepomp 60-80% van de tijd. Ook al lukt een all-electric oplossing nog niet, er wordt alsnog flink op gas bespaard. Overigens is een PV-installatie wel een vereiste, als er gekozen wordt voor een warmtepompoplossing.

Omdat de meeste woningen in Nederland nog niet volledig met een warmtepomp verwarmd kunnen worden, zijn hybride warmtepompen daarom een 'bridge technologie' naar de toekomst. Om die reden heeft de overheid zowel subsidies voor all-electric als voor hybride warmtepompen.

Meer informatie over subsidies vind je hier.

Klant van ons? Probeer Heat-Box 1 maand gratis

Wilt u ook een warmteverliesberekening maken? Als klant van ons kunt u Heat-Box nu gratis een maand proberen. Daarna nog steeds enthousiast? Dan ontvangt u een jaar lang korting op uw abonnement.

Start Heat-Box 1 maand gratis