‘Warmtepomp slechter voor milieu dan gedacht’, kopte het AD vorige week. Het zette de bouw en installatiebranche even op zijn kop. De warmtepomp bleek namelijk 11 keer zo belastend voor het milieu na een nieuwe berekening van de Nationale Milieu Database. Hoe zit dat precies?
PRODUCTIE WARMTEPOMPEN SCHADELIJKER VOOR MILIEU DAN GEDACHT. WAT BETEKENT DIT?
Waar is dit verhaal begonnen?
De Duitse fabrikant Vaillant maakte een milieu-afdruk van zijn eigen warmtepompen. Daarop is de stichting Nationale Milieu Database (NMD) tot de conclusie gekomen dat er een herberekening voor alle warmtepompen moest komen. De NMD berekent voor de bouw de milieubelasting van bouwwerken. Zo berekenen ze bijvoorbeeld ook hoe milieubelastend een warmtepomp is. Maar hierin ontbrak tot nu toe de milieu-impact van de elektronica van de apparaten en het koudemiddel dat wordt toegepast. Bij de nieuwe berekening bleek de warmtepomp tot 11 keer slechter te zijn voor het milieu dan voorheen werd geschetst.
Hoe schadelijk is een warmtepomp voor het milieu?
De berekening is gebaseerd op de productie van de warmtepomp. Met een warmtepomp wordt nog steeds fors veel CO2 bespaard ten opzichte van een cv-ketel. Een warmtepomp gebruikt namelijk stroom in plaats van gas. Los van gebruik van eigen zonnepanelen, is Nederlandse stroom voor ongeveer 40 procent afkomstig uit hernieuwbare energie. Warmtepompen stoten daardoor (volgens berekeningen van Milieu Centraal) 30 tot 55 procent minder CO2 uit bij gebruik dan cv-ketels. De komende jaren blijft dit percentage stijgen omdat het aandeel hernieuwbare energie blijft toenemen. En dan valt de uitstoot van de productie en het eventueel lekken van koudemiddel in de grond hierbij in het niet, stelt Puk van Meegeren van Milieu Centraal in de Volkskrant. ‘Uiteindelijk leveren warmtepompen een belangrijke bijdrage aan de energietransitie en aan de vermindering van CO2-uitstoot’, stelt ook Jan-Willem Groot, directeur van de Nationale Milieu Database.
Wat betekent dit voor de bouw?
Om nieuwe gebouwen te bouwen, moet er rekening worden gehouden met de milieuprestatie-eisen. Bouwmaterialen en installaties, zoals warmtepompen, hebben allemaal een score voor de milieuschade die bij de productie ontstaat. Al deze bouwmaterialen en (technische)installaties worden bij elkaar opgeteld en mogen niet over die wettelijke grenswaarde uit het Bouwbesluit heengaan.
Doordat de milieubelasting (MPG) van warmtepompen nu slechter is, is het moeilijker om bij nieuwbouw aan de milieuprestatie-eisen te voldoen. Dit betekent dat er nieuwe berekeningen bij de bouw moeten worden gemaakt. Een warmtepomp vormde eerst tussen de 1 en 5 procent van de milieubelasting. Maar nu is dat tussen de 16 en 37 procent. Een forse stijging dus. Daarbij worden de milieu-eisen vanaf 2025 nóg strenger.
Wat deze herberekeningen van de milieuprestatie precies gaan betekenen is nog niet duidelijk. Tot 1 mei wordt er met een ‘tijdelijke rekenfactor’ gewerkt. Dat komt er eigenlijk op neer dat alles blijft zoals het nu is.
Reactie Vereniging Warmtepompen
De Vereniging Warmtepompen reageert dat zij niet betrokken zijn geweest bij deze aanpassing van de NMD. Zij stellen dat de milieuprestatie slechts een deel van de prestatie van een warmtepomp uitmaakt. De energieprestatie van een warmtepomp als duurzame verwarming (en koeling) van een gebouw is volgens de vereniging uitstekend en de integrale prestatie van een warmtepomp over de hele levensduur en na up- of recycling ook onbetwist goed. Zij verwijzen daarbij naar het integrale EU Product Environmenal Profile (PEP). Ook is de vereniging van mening dat een integrale prestatiebepaling in Nederland nodig is, waarin ook wordt gekeken naar de toepassing van een apparaat. Zodat er naast de besparingen ook naar de levensduur, de aard en hoeveelheid van het koudemiddel, het end-of-life hergebruik en/of recycling van het koudemiddel, materialen en onderdelen wordt gekeken. Bovendien, stellen ze, is het innovatietempo van warmtepompen heel hoog. En dan met name in de configuratie en de keuze van koudemiddelen.
Reactie NVKL
Ook de NVKL (Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied van de Koudetechniek en Luchtbehandeling) is niet betrokken geweest bij de actualisatie van de milieuprestatie van warmtepompen. Zij staan volledig achter het standpunt dat ontbrekende zaken moeten worden toegevoegd en dat de berekeningsmethodiek transparant dient te zijn. Maar ook zij pleiten net als de Vereniging Warmtepompen dat tevens de energieprestatie van warmtepompen móét worden meegenomen.
Volgens de NVKL zijn er in Nederland en Europa al grote stappen gezet op het gebied van innovatie. Zo worden er naar verwachting warmtepompen geproduceerd die minder materiaal nodig hebben en waarvan het installeren minder complex wordt. Zij verwachten dan ook dat dit kleinere en lichtere apparaten worden met minder milieu-impact. Daarnaast staan ook de ontwikkelingen op het gebied van koudemiddelen niet stil. Natuurlijke koudemiddelen hebben een zeer laag aardopwarmend vermogen vergeleken met synthetische koudemiddelen en zijn daarom al een beter alternatief. Echter leveren deze soms nog wel een lagere efficiëntie op, wat weer gevolgen heeft op de energieprestatie. In de techniek gaat het naast oplossingen ook vooral om het vinden van de juiste compromissen.