LUCHTDICHT BOUWEN: WAT BETEKENT DAT?

Luchtdicht bouwen is een belangrijk onderdeel in de energietransitie. Daarom gaat in 2023 de Wet kwaliteitswaarborging voor het bouwen (Wkb) in. Dit betekent dat gebouwen bij oplevering moeten voldoen aan bepaalde bouwregelgeving, waaronder luchtdichtheidseisen. Maar wat houdt luchtdicht bouwen precies in?

Luchtdicht bouwen betekent dat in gebouwen ongecontroleerde luchtstromen, die worden veroorzaakt door kieren en naden vermeden moeten worden. Een gebouw met een goede luchtdichtheid verhoogt de bouwkwaliteit, het comfort en zorgt voor een lager energieverbruik.

Naast een hoge isolatiewaarde heeft een lage luchtdoorlatendheid een positieve impact op een lage energieprestatiecoëfficiënt (EPC). 

Plekken waar de 'luchtlekken' vaak ontstaan zijn: 

• kozijnen en gevels
• aansluitingen van daken op gevels en bouwmuren
• dakdoorvoeren en daknokken
• hoek- en onderlinge aansluitingen
• aansluitingen met de begane grondvloer

Sinds 1 januari 2021 geldt voor alle nieuwbouw dat aanvragen van de omgevingsvergunning moeten voldoen aan de eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG). Deze BENG-eisen vervingen de EPC-norm (Energie Prestatie Coëfficënt). De duurzaamheid van een constructie neemt dankzij het luchtdicht bouwen verder toe. Daarnaast is luchtdicht bouwen ook beter voor het milieu. De ruimtes in een gebouw bereiken sneller een comfortabele temperatuur en behouden deze beter. Dit leidt weer tot een lager energieverbruik en minder CO2-uitstoot. Het toetsen van de BENG-eisen gebeurt sinds 1 januari 2012 met de NTA 8800. Deze BENG-eisen zijn:

1. De maximale energiebehoefte, in kWh per m² gebruiksoppervlak per jaar voor koeling en verwarming
2. Het maximale primair fossiel energiegebruik in kWh per m² gebruiksoppervlak per jaar, voor koeling, verwarming, warmtapwater en ventilatoren
3. Het minimaal aandeel hernieuwbare energie zoals het gebruik van zonne-energie, windenergie en aardwarmte

Bij luchtdicht bouwen is vooral BENG-eis 1 van belang. Om de warmtevraag te verminderen zijn onder meer goede isolatie van de thermische schil, het gebruik van minimaal triple glas en een goede luchtdichtheid bepalend. Bij de berekening van de dimensieloze EPC konden ontwerpers nog spelen met de waardes ter compensatie om uiteindelijk op de voorgeschreven EPC-waarde uit te komen. Bij de BENG 1-eis kun je niet meer compenseren. De maximale energiebehoefte in kWh per vierkante meter per jaar is leidend. 

Luchtdichtheid drukken we uit in een qv10 waarde. Dit betekent de hoeveelheid liter lucht er per seconde, per m2 bij een drukverschil van 10 Pa door een gebouwschil stroomt (dm3/s per m2). De luchtdichtheid bereken je voor het gehele gebouw. Deze grote hoeveelheid lucht is ongewenst voor een energiezuinige woning. In de BENG-berekening wordt daarom ook een waarde voor de luchtdichtheid opgegeven. De BENG-eis is bijna altijd lager en dus strenger dan de Bouwbesluit-eis.

De luchtdichtheid kun je op 3 manieren bepalen:

• Het hanteren van een forfaitaire waarde voor het gehele gebouw. Deze is afhankelijk van het dak- en gebouwtype.
• De waarden baseren op eerdere projecten. Als projecten overeenkomen met eerder gebouwde projecten dan mag de gemeten qv10 waarde van het al gerealiseerde project worden gebruikt. Bij oplevering moet nog wel gecontroleerd worden of de prognose ook is gerealiseerd. Een steekproef bij oplevering volstaat dan. De blowerdoortest wordt vaak uitgevoerd in combinatie met infraroodfotografie.
• Specifieke berekeningen maken. De methode is gebaseerd op een relatie tussen de luchtdoorlatendheid van een gebouw en de bouwkundige aansluitingen. Oftewel: hoe meer strekkende meter aansluiting in een gebouw aanwezig is, hoe meer lucht er in en uit kan stromen. 

In Nederland is de luchtdichtheid op basis van NEN 2687:1989 onderverdeeld in 3 klassen:

• Klasse 1 Basis qv10 > 0,6 dm3/s.m2
Voldoet aan het Bouwbesluit geen bijzondere eisen
• Klasse 2 Goed qv10 tussen 0,3 en 0,6 dm3/s.m2
Energiezuinig bouwen
• Klasse 3 Uitstekend qv10 < 0,15 dm3/s.m2
Passief bouwen of andere vormen van zeer energiezuinig bouwen

Na meerdere keren te zijn uitgesteld komt waarschijnlijk per 1 juli 2023 meer toezicht in de bouw via de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb).  

Bronnen: Luchtdichtbouwen.nl, Isobouw.nl